Mẹ biết gì về viêm đường hô hấp trên ?

Thời tiết chuyển mùa, thay đổi từ nóng sang lạnh, độ ẩm trong không khí thấp... là những yếu tố thuận lợi cho virus, vi khuẩn gây bệnh phát triển. Yếu tố này kết hợp với hệ thống miễn dịch của trẻ chưa hoàn chỉnh, khiến trẻ dễ mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên như: viêm mũi họng, hầu, thanh quản và viêm xoang...

Viêm đường hô hấp trên tuy là một bệnh không gây nguy hiểm tức thì nhưng đôi khi hậu quả của nó gây nhiều phiền toái cho trẻ mắc phải, ví dụ như vi khuẩn có thể đi vào máu gây nhiễm khuẩn huyết, viêm não - màng não là những căn bệnh rất nguy hiểm. Vì thế các mẹ đặc biệt không nên chủ quan với căn bệnh này của trẻ.

Những bộ phận thuộc đường hô hấp trên

Hệ hô hấp của con người được tính từ mũi đến các phế nang trong phổi. Những bộ phận như mũi, hầu, họng, xoang và thanh quản được tính là đường hô hấp trên.

Chức năng chính của đường hô hấp trên là lấy không khí bên ngoài cơ thể, làm ẩm, sưởi ấm và lọc không khí trước khi đưa vào phổi. Còn bộ phận đường hô hấp dưới làm nhiệm vụ thực hiện lọc không khí và trao đổi khí.

Đường hô hấp trên là cơ quan ngoài cùng tiếp xúc với không khí. Chính vì vậy đây là bộ phận phải “chịu đựng” mọi điều kiện của môi trường bên ngoài như bụi, lạnh, nóng, hơi độc, các loại virus, vi khuẩn, nấm mốc... Vì thế, tỷ lệ mắc bệnh về đường hô hấp trên chiếm phần lớn hơn so với các bệnh về hô hấp khác.

Một trong những bệnh thường gặp hàng năm và tái diễn nhiều lần là viêm đường hô hấp trên. Mặc dù bệnh có khả năng “tự khỏi” nhưng sẽ luôn dẫn đến những phiền toái và gây ra thiệt hại cho người bệnh.

Các bệnh về đường hô hấp trên thường gặp nhiều ở trẻ nhỏ vì sức đề kháng còn non nớt nên dễ bị ảnh hưởng bởi những thay đổi của môi trường bên ngoài.

Biểu hiện bệnh viêm đường hô hấp trên ở trẻ

Một số biểu hiện dưới đây sẽ giúp bố mẹ nhận ra tình trạng viêm đường hô hấp trên của bé.

Sốt

Sốt là biểu hiện quan trọng đầu tiên. Sốt trong các bệnh của viêm đường hô hấp trên thường là sốt cao và thành cơn. Thân nhiệt thường là 39 độ C trở lên.

Sổ mũi và chảy nước mũi

Trẻ sẽ bị chảy dịch mũi với đặc điểm dịch nhiều, trong, loãng, không có mủ và không có mùi hôi. Dịch mũi về bản chất là một dịch viêm bảo vệ nhưng nó lại là thủ phạm lan truyền mầm bệnh vì dịch mũi rất nhiều mầm bệnh. Nó chính là thủ phậm lây bệnh từ bộ phận này sang bộ phận khác, từ đường hô hấp trên sang đường hô hấp dưới.

Bé bị ho

Ho là một biểu hiện mà gần như có mặt trong mọi bệnh viêm đường hô hấp trên. Viêm mũi trẻ cũng ho, viêm họng cũng ho mà viêm thanh quản cũng ho. Vì lí do thành họng của trẻ rất nhạy cảm cộng với tình trạng tiết dịch nhiều nên ho thường là một triệu chứng phổ biến.

Ho có nhiều loại: ho thành cơn, ho khan, ho có đờm…Ho là biểu hiện đầu tiên cũng là biểu hiện cuối cùng báo hiệu chấm dứt hoàn toàn đợt viêm nhiễm. Thông thường ho là có lợi nhưng nếu không kiểm soát tốt, ho lại làm cho trẻ mệt, mất ngủ, nôn trớ…

Khó thở

Khó thở là một triệu chứng không đặc thù của viêm đường hô hấp trên. Nó thường là triệu chứng của bệnh viêm đường hô hấp dưới nhưng trong trường hợp trẻ bị viêm thanh quản thì rất có thể sẽ bị khó thở. Khó thở là triệu chứng rất ít gặp nhưng đã gặp thì rất đáng ngại. Biểu hiện thường thấy là trẻ phải rít thở, thở khò khè…

Những biểu hiện trên có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc kết hợp. Chẳng hạn, nếu bé chỉ bị bệnh nhẹ, triệu chứng chỉ đơn thuần là sổ mũi, nghẹt mũi. Nếu bé đã bị sốt, đó thường là dấu hiệu bệnh đã nặng hơn và hệ miễn dịch đang tích cực làm việc để tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh.

Các yếu tố thuận lợi cho bệnh phát triển

-  Thời tiết: Thời tiết trở lạnh là điều kiện lý tưởng nhất để các bệnh đường hô hấp bùng phát. Nhưng thế không có nghĩa là bé không bị viêm đường hô hấp trên trong mùa nóng. Sinh sống trong vùng có bầu không khí ô nhiễm cũng khiến nguy cơ mắc các bệnh hô hấp của bé cao hơn. Đặc biệt, đường hô hấp trên là bộ phận đầu tiên trực tiếp tiếp xúc và xử lý luồng không khí ô nhiễm này sẽ dễ bị viêm nhiễm.

-  Tuổi: tuổi càng nhỏ càng dễ mắc bệnh, dưới 1 tuổi, đặc biệt dưới 2 tháng tuổi dễ mắc bệnh

-  Hệ miễn dịch non yếu

-  Nhà ở chật hẹp, ẩm thấp, tiếp xúc với khói (bếp, thuốc lá, than tổ ong…), vệ sinh kém,…

Đôi khi, bệnh đến từ chính thói quen sinh hoạt của gia đình, chẳng hạn như mở điều hòa nhiệt độ quá lạnh, để quạt thổi thẳng vào mặt hay người bé… Những thói quen tưởng chừng vô hại này có thể ảnh hưởng không tốt đến hệ hô hấp của bé.

Ngoài ra, bé cũng dễ bị viêm đường hô hấp trên nếu tiếp xúc với người bệnh. Bé có thể hít phải những giọt nước bọt, nước mũi li ti trong không khí sau khi người bệnh ho, hắt hơi hay cười lớn. Đó cũng là lý do các bé đã đi nhà trẻ, mẫu giáo dễ bị lây bệnh hơn những bé sơ sinh hay trẻ nhỏ đang còn chưa đi học.

Một sự thật khác là những bé chưa được tập thói quen rửa tay thường có nguy cơ bị bệnh cao hơn, vì vi khuẩn, virus gây bệnh có thể bám vào vật dụng trong nhà như chén đũa, tay nắm cửa, ghế ăn của bé…

Cách phòng bệnh viêm đường hô hấp trên

Bệnh chủ yếu do virus gây bệnh nên các phương pháp điều trị triệu chứng mà chưa có điều trị nguyên nhân.

-  Trước tiên cần tạo cho bé miễn dịch chủ động như thực hiện đầy đủ chương trình tiêm chủng quốc gia. Trẻ mới sinh ra cần tận dụng nguồn dinh dưỡng quý giá từ sữa mẹ.

-  Để chủ động phòng bệnh, phụ huynh cần hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người trong mùa dịch bệnh, hạn chế cho trẻ ra ngoài khi thời tiết chuyển mùa.

-  Giữ đôi bàn tay luôn sạch sẽ (rửa tay bằng xà phòng) khi ăn uống sẽ loại trừ virus khỏi bàn tay. Để virus không có cơ hội xâm nhập vào đường hô hấp.

-  Đeo khẩu trang cách ly với mầm bệnh.

-  Tránh cho bé chơi, học tập trong môi trường đông đúc nhiệt độ quá cao, quá lạnh không cho quạt xoáy thẳng vào trẻ khi chơi hoặc ngủ.

-  Tạo thói quen cho trẻ uống nước ấm vào buổi sáng sớm sau khi ngủ dậy để cổ họng bé không bị khô, giữ ấm cổ cho bé khi ngủ tránh nhiễm lạnh, giữ nhà cửa luôn thông thoáng, sạch sẽ.

-  Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng để chủ động tăng sức đề kháng cho bé.

Cách chăm sóc trẻ bị viêm đường hô hấp trên

Với trẻ sốt cao, cha mẹ có thể cởi hết quần áo, hạ sốt bằng khăn bông nhúng nước ấm được vắt khô, chủ yếu lau vùng trán, nách, bụng và háng. Sau đó, phụ huynh nên cho trẻ đến khám bác sĩ và uống thuốc hạ sốt theo chỉ định để tránh những biến chứng nguy hiểm.  

Khi trẻ gặp phải các triệu chứng về hô hấp, mẹ nên làm sạch chất nhầy trong mũi bằng nước muối sinh lý đẳng trương để giúp bé dễ thở hơn.

Khi rửa mũi, mẹ nên đặt bé nằm nghiêng một bên, miệng mở, một tay giữ nhẹ đầu bé, tay còn lại lấy lọ nước muối sinh lý nhỏ xịt vào một bên mũi để nước muối chảy sang lỗ mũi bên kia. Trước khi rửa mũi cho con, mẹ cũng nên rửa sạch tay bằng xà phòng diệt khuẩn để đảm bảo vi khuẩn không lây ngược trở lại. Dụng cụ hút, rửa mũi cũng nên được tiệt trùng.

Xem thêm : Viêm phế quản và cách điều trị

Với trẻ em, mọi căn bệnh dù nặng hay nhẹ đều không thể chủ quan được, vì trẻ em là đối tượng rất dễ gặp phải các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là bệnh viêm nhiễm đường hô hấp. Ngoài ra, để giúp trẻ có sức đề kháng tốt với các bệnh về đường hô hấp cũng như tăng khả năng miễn dịch cho cơ thể. Bệnh này "nói lớn không lớn, nói nhỏ không nhỏ" nên các mẹ vẫn nên lưu tâm tránh con bị bệnh chuyển biến xấu. Chúc các bé luôn mạnh khỏe để bố mẹ yên tâm hơn.