Uống sắt đi ngoài màu đen: Nhận biết sớm và khắc phục kịp thời

Tham vấn y khoa: Bác sĩ Lương Thảo - Viện Dinh dưỡng VHN Bio. 

Bạn có đang gặp phải tình huống uống sắt đi ngoài màu đen và đang lo lắng không biết vì sao và liệu có nguy hiểm hay không? Sự thay đổi màu sắc phân này có thực sự là do uống sắt? Tại bài viết dưới đây, VHN Bio sẽ đưa ra câu trả lời chi tiết và mách bạn các biện pháp để khắc phục tình huống này. 

1. Tại sao uống sắt đi ngoài màu đen?

Thông thường, phân có màu vàng hoặc nâu. Tuy nhiên, khi uống sắt, rất nhiều người có tình trạng đi ngoài phân đen. Điều này chắc hẳn gây ra nhiều hoang mang và lo lắng cho người đang dùng thực phẩm bổ sung sắt. Vậy tại sao lại có tình trạng này? 

Các nhà khoa học giải thích rằng, phần lớn các chế phẩm bổ sung sắt dạng sắt III, sau khi uống, tại niêm mạc tiêu hóa, chất này sẽ được chuyển hóa thành sắt II (chất có màu đen) và được vận chuyển vào bên trong tế bào. Sản phẩm chuyển hóa này nếu không được hấp thu hết sẽ đào thải ra ngoài theo phân. Đây chính là thủ phạm gây nên tình trạng uống sắt đi ngoài màu đen. Tình huống này xảy ra thường xuyên hơn nếu bạn dùng sản phẩm sắt khó hấp thu hoặc bổ sung lượng sắt quá mức cho phép.

Bổ sung sắt cho trẻ chưa phù hợp có thể gây ra một số phản ứng không mong muốn. Hãy nhấn đăng ký ngay để nhận tư vấn từ các chuyên gia dinh dưỡng về cách bổ sung sắt cũng như chăm con hiệu quả các mẹ nhé! 

2. Uống sắt đi ngoài màu đen có nguy hiểm không? 

Có thể thấy, sắt trong hầu hết các chế phẩm bổ sung sắt sau khi uống đều phải trải qua quá trình chuyển hóa thành sắt II có màu đen. Và không phải lúc nào sắt cũng được hấp thu hoàn toàn, phần còn lại sẽ bị đào thải qua phân. Điều này có nghĩa, uống sắt đi ngoài màu đen không phải dấu hiệu bất thường và cho thấy cơ thể đang hoạt động đúng cách để hấp thu khoáng chất trên. Hầu hết người dùng có biểu hiện này trong thời gian đầu sử dụng và cải thiện dần khi cơ thể đã thích nghi.

Ngày nay, công thức của các sản phẩm bổ sung sắt đang dần được cải tiến và cách uống sắt khoa học đã làm giảm đáng kể nguy cơ gặp phải tác dụng phụ. Vì thế, bạn vẫn có thể yên tâm nếu thấy màu sắc phân hoàn toàn không thay đổi.

Mặt khác, tình trạng uống sắt đi ngoài màu đen cũng chứng tỏ sắt bị đào thải quá nhiều so với lượng hấp thu được, cơ thể vẫn bị thiếu máu mặc dù được bổ sung sắt hàng ngày. Ngoài ra, uống quá lượng sắt cần thiết là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ gặp phải tác dụng phụ kể trên. Việc tồn dư sắt kéo dài tại đường ruột có thể làm tổn thương niêm mạc tiêu hóa, gây mất cân bằng đường ruột. Cuối cùng dẫn đến rối loạn tiêu hóa, táo bón hoặc tiêu chảy,... 

3. 6 cách khắc phục tình trạng uống sắt đi ngoài màu đen

VHN Bio mách bạn 6 biện pháp phòng tránh và khắc phục tình trạng uống sắt đi ngoài phân đen hiệu quả:

3.1. Uống sắt đúng thời điểm được hướng dẫn 

Không phải sản phẩm bổ sung sắt nào cũng quy định thời điểm dùng giống nhau, có loại nên dùng khi đói (tốt nhất là buổi sáng trước khi ăn), có loại thì nên dùng cùng thức ăn để tăng hấp thu. Vì thế, điều bạn cần làm đầu tiên để tránh uống sắt đi ngoài màu đen là đảm bảo thời điểm sử dụng sắt đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. 

3.2. Sử dụng sắt cùng nước hoa quả giàu vitamin C để tăng hấp thu

Các chuyên gia cho rằng uống sắt kết hợp với các loại nước hoặc thực phẩm giàu vitamin C như cam, chanh, ổi, dứa, rau lá xanh đậm,... sẽ cải thiện phần nào tình trạng uống sắt đi ngoài màu đen. Có được tác dụng này là nhờ vitamin có vai trò thúc đẩy hấp thu sắt tại hệ tiêu hóa dựa vào 2 cơ chế sau: Thứ nhất, vitamin C hòa tan trong dạ dày - ruột, tạo môi trường axit giúp hòa tan sắt trước khi được hấp thu. Thứ hai, vitamin C ngăn chặn quá trình oxy hóa sắt II thành sắt III, do đó làm tăng lượng sắt được vận chuyển vào tế bào.

3.3. Tránh dùng sắt cùng thực phẩm gây cản trở hấp thu sắt

Khi uống sắt, bạn nên tránh các thực phẩm dưới đây để việc hấp thu sắt hiệu quả hơn:

- Thực phẩm chức năng bổ sung canxi: Uống sắt và canxi nên cách nhau ít nhất 1-2 tiếng 

- Thực phẩm giàu canxi như sữa và các sản phẩm từ sữa

- Trà và cà phê

- Thực phẩm chứa tanin: nho, ngô, ổi,...

- Thực phẩm chứa phytate hoặc axit phytic: gạo lứt, lúa mì nguyên hạt,...

- Thực phẩm chứa axit oxalic: đậu phộng, rau mùi tây, socola,...

3.4. Tránh dùng sản phẩm chức năng bổ sung sắt trong một thời gian

Nếu bạn quá lo lắng về tình trạng uống sắt đi ngoài màu đen, bác sĩ có thể cho bạn ngừng uống sắt trong 1 - 2 ngày hoặc dùng cách ngày. Điều này sẽ không ảnh hưởng đến hiệu quả dự trữ sắt của cơ thể nếu thực hiện thời gian ngắn.

3.5. Không sử dụng sắt liều cao khi không có chỉ định

Tùy vào thể trạng, giới tính mà nhu cầu bổ sung sắt của mỗi người khác nhau. Bác sĩ sẽ giúp bạn tính toán lượng sắt cần dùng phù hợp nhất để tránh dư thừa sắt cũng như tác dụng phụ không đáng có. Nếu phải bổ sung liều cao, chia lượng sắt phải bổ sung mỗi ngày thành 2 - 3 liều có thể giúp hạn chế tác dụng phụ uống sắt đi ngoài màu đen.

3.6. Lựa chọn sản phẩm bổ sung sắt dễ hấp thu

Khi bạn đã áp dụng mọi cách mà tình trạng uống sắt đi ngoài màu đen không cải thiện thì có thể là do sản phẩm chưa phù hợp với bạn. Hãy tìm kiếm sản phẩm bổ sung sắt khác dễ hấp thu hơn. Sắt hữu cơ sinh học sẽ là lựa chọn tốt nhất cho bạn, không làm thay đổi màu sắc phân cũng như hạn chế các tác dụng phụ khác như nóng trong, táo bón. Hoặc bạn cũng có thể đổi sang các sản phẩm sắt hữu cơ tổng hợp khác nếu phù hợp.

4. Các nguyên nhân khác gây ra tình trạng đi ngoài màu đen

Không phải lúc nào uống sắt cũng gây ra đi ngoài phân đen. Đôi khi nó xuất phát từ những nguyên nhân mà bạn không ngờ đến, ví dụ: 

4.1. Do ăn thực phẩm sẫm màu

Ăn thực phẩm sẫm màu là lý do đơn giản nhất để giải thích cho tình trạng đi ngoài màu đen. Nguyên nhân này sẽ đúng nếu bạn không có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào khác và thường đi ngoài màu đen sau mỗi lần ăn những thực phẩm như:

- Cam thảo đen

- Quả mâm xôi

- Quả việt quất

- Nho, nước ép nho đen

- Sung

- Thịt đỏ, đặc biệt là thịt chưa nấu chín

- Bánh quy socola

Màu sắc phân sẽ quay trở lại bình thường nếu bạn ngừng ăn những thực phẩm này.

4.2. Do thuốc chứa thành phần Bismuth

Thuốc trị đau dạ dày chứa hoạt chất bismuth subsalicylate có tác dụng bao vết loét, làm dịu dạ dày cũng là một trong những thủ phạm gây ra tình trạng đi ngoài phân đen. Lý do là vì bismuth phản ứng với lưu huỳnh có trong nước bọt và đường ruột, tạo thành Bismuth sulfua có màu đen và đào thải ra ngoài. Thậm chí sử dụng Bismuth trong thời gian dài thì cả lưỡi và răng đều có màu đen. 

Tác dụng phụ này không ảnh hưởng đến sức khỏe và chỉ diễn ra trong thời gian ngắn. Ngừng thuốc thì biểu hiện này sẽ chấm dứt. 

4.3. Do mắc một số bệnh lý

Uống sắt đi ngoài màu đen thường vô hại. Mặc dù vậy, bạn chớ nên chủ quan trước tình huống này. Thay đổi màu sắc phân cũng có thể là tình trạng đáng báo động cho một căn bệnh nguy hiểm nào đó. Những bệnh lý đó có thể là: 

Xuất huyết tiêu hóa trên

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến đi ngoài màu đen. Máu xuất hiện ở hệ tiêu hóa trên cần nhiều thời gian để di chuyển, dễ bị oxy hóa thành chất có màu đen mà bạn thấy trong phân. Một số bệnh lý như viêm loét dạ - dày tá tràng, viêm ruột, thực quản nếu không được kiểm soát từ sớm thì khả năng cao sẽ dẫn đến xuất huyết. 

Nếu có một trong những dấu hiệu sau thì người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị:  

+ Phân có màu đen như bã cà phê

+ Đau bụng, đầy bụng

+ Cảm giác đau, nóng rát tại dạ dày

+ Ợ hơi, ợ chua

+ Đại tiện nhiều lần trong ngày

+ Thay đổi tính chất phân: nhầy, lỏng, hoặc cứng,...

+ Phân lẫn máu

Nhiễm ký sinh trùng

Người bệnh có thể nhiễm ký sinh trùng thông qua chất thải, thức ăn, nguồn nước bị ô nhiễm. Trứng và chất thải của một số loại ký sinh trùng tại ruột sẽ làm thay đổi màu sắc phân. Nhiễm ký sinh trùng gây phân đen khác với uống sắt đi ngoài màu đen ở các dấu hiệu như:

+ Đau bụng âm ỉ

+ Chán ăn

+ Ngứa vùng hậu môn

+ Sụt cân

+ Tiêu chảy 

Giãn tĩnh mạch thực quản

Thực quản là ống dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày. Giãn tĩnh mạch thực quản thường là biến chứng ở bệnh nhân xơ gan hoặc các bệnh gan tiến triển khác. Mạch máu bị phình do lượng máu tập trung quá lớn, dễ rò rỉ máu hoặc vỡ ra. Nếu bạn đang mắc căn bệnh này đi kèm các triệu chứng như sau thì bạn cần đi khám ngay lập tức để có phương án xử lý kịp thời:

+ Vàng da và mắt

+ Có vết bầm tím trên da

+ Phình bụng

+ Nôn ra máu

+ Chóng mặt

+ Phân đen hoặc lẫn máu

Ung thư thực quản, dạ dày

Ung thư đường tiêu hóa trên (bao gồm thực quản, dạ dày và tá tràng) dẫn đến những tổn thương và chảy máu tại vị trí này. Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết giúp bạn cảnh giác trước bệnh lý nguy hiểm trên: 

+ Khó nuốt

+ Giảm cân không do nguyên nhân

+ Đau vùng ngực

+ Khó tiêu hoặc ợ nóng 

+ Ho

+ Mệt mỏi

Tóm lại, lời khuyên cho các bạn uống sắt đi ngoài màu đen đi kèm bất cứ dấu hiệu bất thường khác như mệt mỏi, chóng mặt, tụt huyết áp, phân lẫn nhầy máu, buồn nôn, nôn,... là hãy đến ngay các cơ sở y tế. Bác sĩ sẽ giúp bạn tìm ra nguyên nhân và đưa ra biện pháp xử lý hiệu quả nhất.

5. Những vấn đề có thể gặp khi bổ sung sắt

Ngoài uống sắt đi ngoài màu đen, bạn có thể gặp phải một số tác dụng không mong muốn khác của sắt, chủ yếu trên tiêu hóa. Điều này thường xảy đến khi bổ sung quá lượng sắt cần thiết hoặc sử dụng loại sắt không phù hợp.

Các tác dụng phụ của sắt chủ yếu bao gồm:

- Táo bón

- Tiêu chảy

- Đi ngoài phân đậm màu, đen hoặc xanh

- Chán ăn

- Nôn, buồn nôn

- Đau, co thắt dạ dày 

Tất cả những tác dụng phụ này phần lớn có thể được giải quyết được bằng cách uống sắt cùng hoặc sau bữa ăn, hoặc bắt đầu với liều lượng sắt nhỏ nhất và tăng dần. Nếu các triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn, hãy liên hệ ngay với bác sĩ, dược sĩ để được tư vấn.

Uống sắt đi ngoài màu đen là tác dụng phụ thường thấy của sắt, chứng tỏ sắt đang được chuyển hóa thành dạng cơ thể hấp thu được. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài cho thấy bạn đang sử dụng sắt không đúng cách hoặc do sản phẩm chưa phù hợp. Nếu bạn có các biểu hiện bất thường ngoài đại tiện phân đen, hãy liên hệ bác sĩ để được tư vấn. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo một bệnh lý nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa.

6. Hai sản phẩm Sắt có cơ chế hấp thu tốt nhất, hạn chế đi ngoài phân đen trên thị trường hiện nay

Hiện nay, trên thị trường có 2 sản phẩm Sắt hữu cơ sinh học được chiết xuất 100% từ mầm đậu đen an toàn, lành tính, thuận tự nhiên đảm bảo 4 yếu tố:

- Cực dễ uống

- Không táo bón

- Không nóng trong

- Không tích tụ

Và đặc biệt không để lại trường hợp uống Sắt đi ngoài phân đen.

6.1. Smarty - Sắt hữu cơ sinh học từ mầm đậu đen

SMARTY là sản phẩm bổ sung Sắt Bio Organic có nguồn gốc từ tinh chất mầm đậu đen, được sản xuất dựa trên quy trình Công nghệ sinh học Bio Organic của Hoa Kỳ, giúp chuyển hóa, hấp thu sắt cao gấp 3,33 lần so với các dạng sắt hữu cơ thông thường.

Tổ hợp các vitamin nhóm B, vitamin C được nhập khẩu từ DSM Nutritional Products Malaysia theo tiêu chuẩn châu Âu cùng tinh chất Lô Hội hiệp đồng tác dụng với Sắt, Đồng Bio Organic giúp hỗ trợ tăng cường tiêu hóa, giúp ăn ngon miệng, cơ thể tăng hấp thu dinh dưỡng để tăng cân tự nhiên, tăng cường sức đề kháng, tăng cường thể lực.

SMARTY sở hữu những ưu điểm vượt trội, được các chuyên gia đánh giá cao, được hàng vạn bà mẹ Việt tin dùng:

- SMARTY được nghiên cứu và tạo ra nhờ ứng dụng Công nghệ sinh học Bio Organic hiện đại theo quy trình sản xuất của Hoa Kỳ, tạo ra nguồn nguyên liệu hữu cơ sinh học đạt chuẩn, hàm lượng dưỡng chất gấp hơn 1.000 lần so với tự nhiên.

- Vi khoáng sinh học (Sắt Bio Organic, Đồng Bio Organic) hấp thu lên đến 90%, gấp 3,33 lần so với khoáng hữu cơ tổng hợp (hóa học). Không gây nóng trong, không gây táo bón.

- Tổ hợp vitamin nhóm B, vitamin C được nhập khẩu từ DSM Nutritional Products Malaysia theo tiêu chuẩn châu Âu.

- Sản phẩm có thành phần 100% tự nhiên an toàn lành tính, không để lại tồn dư, tự đào thải hết lượng dư thừa sau 10 tiếng.

- Đội ngũ chuyên gia, bác sĩ, dược sĩ đồng hành 1-1 trong suốt quá trình sử dụng.

- Sản phẩm đã được Bộ Y Tế kiểm định đạt 100% điểm chất lượng và độ hiệu quả, được cấp phép lưu hành trên toàn quốc.

- Sản xuất tại nhà máy dược phẩm công nghệ cao với tiêu chuẩn WHO - GMP.

6.2. Mamavica - Sắt - DHA - Acid Folic - Bộ 3 dưỡng chất thiết yếu cho

MAMAVICA là Sắt hữu cơ sinh học đầu tiên và duy nhất chiết xuất từ mầm đậu đen cho mẹ bầu tại Việt Nam nhờ ứng dụng công nghệ sinh học Bio - Organic. 

Mamavica được sử dụng trong các trường hợp: Mẹ bầu, mẹ trước trong và sau sinh, đối tượng thiếu máu thiếu Sắt

Bổ sung đủ 3 yếu tố thiết yếu: Sắt - DHA - Acid Folic cho mẹ bầu khỏe mạnh. Đặc biệt khắc phục được các nhược điểm của các loại Sắt khác trên thị trường: Cực dễ uống (viên nang mềm) - Không táo bón - Không nóng trong - Không tích tụ.

Để được tư vấn kỹ hơn, bố mẹ vui lòng liên hệ HOTLINE 0247.1060.666 hoặc Zalo 0936.653.545 để gặp bác sĩ/ dược sĩ của viện Dinh dưỡng VHN Bio hỗ trợ tư vấn miễn phí.